واضح‌ترین نقشه از کف دریاهای مناطق قطبی

مجله علمي ايلياد/ در اين تصوير توده‌اي يخي تقريباً گرد در جنوب براسولبرين، سوالبارد. قسمت قرمز آب به عمق ۲۵ متر است و قسمت سبز داراي ۵۰ متر عمق است. در روز ۲۵ آوريل جامع‌ترين و با کيفيت‌ترين نقشه از کف درياهاي مناطق قطبي در مجمع عمومي اتحاديه‌ي زمين شناسي اروپا «EGU» در وين رونمايي شد. بالاي ۲۵۰ زيست‌شناس دريايي و متخصص يخچال‌هاي طبيعي از اقصي نقاط دنيا در طول چهار سال تصاوير متعددي از کف درياها و يخچال‌هاي طبيعي ثبت کردند و توانستند اين نقشه‌ي جديد را منتشر کنند. اين مجموعه‌ي جديد محققين را قادر ساخته است تا تاريخچه‌ي کوه‌هاي يخ بزرگ روي زمين را شرح دهند و ببينند که چگونه تغييرات آب و هوايي باعث بازآرايي قاره‌ها شده است. هزاران کيلومتر مربع از کف درياها، ناحيه‌اي به اندازه‌ي مساحت بريتانياي کبير، ويتريني از پديده‌هاي زمين‌شناسي مانند نشانه‌هاي خراش‌هاي موجود در کف درياها در اثر عبور توده‌هاي بزرگ يخ و خط‌کشي‌هاي يخي به طول ده‌ها کيلومتر بر روي بستري از يخ‌هاي متحرک است. بيشتر از ۳۵ مشخصه‌ي مربوط به شکل‌هاي زميني، از مشخصه‌هاي مهيج در شرق سيبري گرفته تا لايه‌هاي عظيم ته‌نشين شده که در دهانه‌ي بزرگترين يخچال‌هاي طبيعي، شرح داده شده است. دانشمندان «اثر انگشت» يخچال‌هاي طبيعي گذشته و صفحات يخي موجود در کف درياها، جايي که در گذشته رشد پيدا کرده‌اند و به خاطر تغييرات در آب و هواي زمين عقب‌نشيني کرده‌اند، را بررسي مي‌کنند. دکتر «کلي هوگان»، متخصص فيزيک زمين در برنامه‌ي «مطالعات بريتانيا درباره‌ي قطب جنوب» و داور مجله، در وين از نقشه‌ي جديد رونمايي کرد. وي مي‌گويد: «بسيار هيجان‌انگيز است که اين نقشه را چاپ شده مي‌بينيم. کار بزرگي است که همه‌ي اين تصاوير به نحوي با يکديگر ترکيب شده‌اند که ما را قادر مي‌کند، بتوانيم کف درياهاي قطبي را بشناسيم، چيزي که در گذشته قادر نبوديم. اين نقشه نشانه‌ي زيبايي است از اينکه کف درياها مانند حلقه‌هاي موجود در تنه‌ي درختان، مي‌تواند اطلاعات زيادي درباره‌ي گذشته به ما بدهد.» اين نقشه براي اولين بار نمونه‌هاي شناخته‌شده‌اي از اشکال مختلف يخچال‌هاي طبيعي را در کنار يکديگر قرار داده است. براي مثال، مي‌توان به خطوط يخي در مقياس‌هاي عظيم دور از ساحل پنينسولاي قطب جنوب، شکل‌هاي مبهم شامل ستيغ‌هاي سوزن مانند به طول ۴۰ کيلومتر در درياي بارنتر و چندضلعي‌هاي يخ‌زده‌ي که پشته‌هاي بالا آمده با الگوهاي زمين‌شناسي هستند، تشکيل شده‌ در لايه‌هاي منجمد در درياي لاپتو در سيبري شرقي اشاره کرد. ارزش داشتن اين نمونه‌هاي زيبا در اين است که ما مي‌توانيم نمونه‌هاي مختلف را در مکان‌ها و شرايط آب و هوايي مختلف، از معتدل تا بسيار سرد، مقايسه کنيم و اطلاعاتي کليدي در مورد ديناميک گذشته‌ي اين يخ‌ها به دست آوريم. پيشرفت‌ها در زمينه‌ي تحقيقات مربوط به کشتي‌هاي يخ‌شکن و استفاده از بهترين روش‌هاي آکوستيک، توليد تصاوير با کيفيتي از اعماق ده‌ها هزار متري دريا کرده است که باعث ارائه‌ي تصاوير سه‌بعدي باکيفيت نيز مي‌شود. پروفسور «جوليان دودزول» به‌عنوان نويسنده‌ي ‌اصلي و رئيس مؤسسه‌ي تحقيقات قطبي اسکات در دانشگاه کمبريج مي‌گويد: «يخچال‌هاي طبيعي منفرد و گروه‌هاي شامل چندين يخچال‌ طبيعي، گستره‌ي زمين‌شناسي وسيعي از سردترين محيط‌هاي روي زمين در شرق قطب جنوب تا گرم‌ترين نواحي، جايي که يخ‌ها به شکل بستني‌يخي و تو خالي به دريا مي‌رسند، در نقشه پوشش داده شده‌اند. بيشتر نمونه‌هاي موجود در نقشه از زمان آخرين يخچال در حدود ۲۰،۰۰۰ سال پيش ايجاد شده‌اند؛ ولي نمونه‌هايي از يخچال‌هاي باستاني نيز در آن وجود دارد. به عنوان مثال خطوط يخي به طول چندين کيلومتر در منطقه‌ي «مرزوق باسين» در ليبي يافت شده است که توسط لايه‌اي يخي که ۴۵۰ ميليون سال پيش روي آفريقا رشد پيدا کرده بود، تشکيل شده است. در آن زمان قاره‌ي آفريقا به قطب جنوب متصل بوده است. اين سازه‌هاي يخي باستاني تقريباً مشابه آن‌هايي است که در کف درياهاي قطب جنوب پيدا شده‌ و در طول آخرين عصر يخبندان از لايه‌هاي يخ گسترش يافته‌ي قطب جنوب ساخته شده‌اند.» اين نقشه در کنفرانس علمي در شهر وين، کشور اتريش در تاريخ ۲۶ آوريل سال ۲۰۱۷ رونمايي شده است. اين نقشه اخيراً در شماره‌ي ۴۶ مجله‌ي Geological Society of London نيز به چاپ رسيده است.