آدمهای بزرگ/ «حبش حاسب» اخترشناس و ریاضی دانی در دل تاریخ

آفتاب/ احمد بن عبدالله مروزي ملقب به حبش حاسب در مرو متولد شد و در فاصله سال هاي ۲۵۰- ۲۶۰ ق در گذشت. وي در زمان خلافت مامون و معتصم عباسي در بغداد به فعاليت علمي مي پرداخته است. ابن نديم دو زيج دمشقي و ماموني را تاليف حبش دانسته است و قفطي سه زيج را با نام هايي متفاوت از آن حبش مي داند. امروزه دو نسخه خطي از زيج هاي حبش باقي مانده است که مشخص نيست کدام يک از زيج هاي مذکورند. حبش حاسب در پيشرفت مثلثات مسطحه و کروي نقش مهمي داشته است. او نخستين کسي است که تابع (ظل) تانژانت را ابداع کرده و به کار برده است. وي براي حل مسايل نجوم کروي، جدول هايي براساس توابع گوناگون تنظيم کرد که بر زيج هاي بعد تاثير زيادي داشت. حبش نخستين بار با استفاده از روابط مثلثاتي دقيق رابطه ميان وقت روز و ارتفاع خورشيد را به دست آورد. به علاوه او ضابطه اي درباره رويت هلال ماه مطرح کرد که از نخستين ضابطه هاي رويت هلال در نجوم دوره اسلامي به حساب مي آيد. هم چنين وي براي نخستين بار از نوعي روش محاسباتي( امروز موسوم به تکرار) براي محاسبه دقيق زمان ميان خورشيدگرفتگي بهره برده است که پيش از وي در تاريخ نجوم بي سابقه است. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد