سایه سنگین نفت و نوسانات ارزی بر سر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر

ايسنا/ دبير ستاد توسعه فناوري حوزه انرژي‌ معاونت علمي‌وفناوري رياست‌جمهوري، عدم توسعه نيروگاه‌هاي تجديدپذير و فناوري‌هاي مرتبط با آن و عدم اراده جدي در ادوار مختلف براي توسعه منابع انرژي‌تجديدپذير را از عوامل عدم توسعه‌يافتگي نيروگاه‌هاي تجديدپذير در کشور عنوان کرد و گفت: ما بايد توانمندي لازم براي بهره‌برداري از منابع تجديدپذير را داشته باشيم تا اگر روزي منابع سوخت‌هاي فسيلي با مشکل مواجه شد، بتوانيم انرژي مورد نياز را توليد کنيم. بر اساس آمارهاي منتشرشده از سوي سازمان انرژي‌هاي نو، ايران داراي 300 روز آفتابي است که اين عدد نشان از پتانسيل بالاي ايران در حوزه انرژي‌هاي تجديدپذير است. جايگاه انرژي خورشيدي در ميان کشورهاي دنيا بر اين اساس تاکنون نيروگاه‌هاي پراکنده خورشيدي در کشور راه‌اندازي شده است که شامل موارد ذيل است: نام نيروگاه محل احداث ظرفيت نيروگاه خورشيدي اراک اراک يک مگاوات نيروگاه خورشيدي تبريز تبريز 50.4 کيلووات نيروگاه خورشيدي طالقان طالقان 10 کيلووات نيروگاه خورشيدي بيرجند بيرجند 24 کيلووات نيروگاه خورشيدي سمنان سمنان يک هزار و 313 مگاوات نيروگاه خورشيدي شيراز شيراز 250 کيلووات نيروگاه خورشيدي يزد يزد 3.8 مگاوات نيروگاه خورشيدي هرمزگان هرمزگان نيروگاه خورشيدي خليج فارس همدان 7 هزار مگاوات نيروگاه خورشيدي جرقويه اصفهان 10 مگاوات نيروگاه خورشيدي اميرکبير همدان 7 مگاوات نيروگاه خورشيدي آرکا ماهان کرمان 10 مگاوات انرژي باد نيز از ديگر منابع توليد انرژي غير فسيلي است. ايران با مساحت يک ميليون و 648 هزار و 195 کيلومتر مربع، بيش از نيمي از مساحت آن را نواحي کوهستاني پوشانده است. بر اساس اطلس بادي، ميزان انرژي قابل استحصال بادي کشور بالغ بر 18 هزار مگاوات برآورد شده که اين عدد نشان دهند پتانسيل قابل توجه در کشور در زمينه احداث نيروگاه‌هاي بادي است. نام نيروگاه محل ظرفيت منجيل استان گيلان 90 مگاوات مزرعه بادي قزوين کهک 55 مگاوات مزرعه بادي بينالود خراسان رضوي 28.2 مگاوات توربين بادي خاف خراسان رضوي 2.5 مگاوات نيروگاه بادي عون بن علي تبريز 660 کيلووات نيروگاه بادي صفه اصفهان 660 کيلووات اين آمارها در حالي است که کشورهايي مانند آلمان که پتانسيل انرژي خورشيدي بالايي ندارد، جزو کشورهاي پيشرو در زمينه احداث نيروگاه خورشيدي است و به گفته دبير ستاد توسعه فناوري حوزه انرژي معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري، مهمترين دليل آن عدم اراده جدي در ادوار مختلف براي توسعه منابع انرژي تجديدپذير است. به گفته وي به دليل متکي بودن کشور به منابع ارزان قيمت نفت اقدامي براي توسعه فناوري‌هاي مرتبط با انرژي‌هاي تجديد پذير نشده است و اين در حالي است که کشور بايد خود را براي روزهاي بدون نفت آماده کند. بررسي عقب‌ماندگي کشور در حوزه تجديدپذيرها دکتر سيروس وطنخواه مقدم در بخش اول گفت‌وگو با خبرنگار ايسنا، ايران را کشوري غني به لحاظ انرژي‌هاي تجديدناپذير شامل نفت و گاز و تجديدپذير چون خورشيد و باد توصيف کرد و افزود: ايران از لحاظ دارا بودن کريدورهاي وزش باد و تعداد روزهاي آفتابي از ميزان متوسط آن در دنيا بالاتر است که نشان مي‌دهد ايران داراي پتانسيل بالايي براي بهره‌برداري از انرژي‌هاي تجديدپذير است. وي به بيان وضعيت فناوري‌هاي مورد استفاده در بهره‌برداري از اين پتانسيل پرداخت و ادامه داد: برخورداري از منابع خدادادي براي توسعه کافي نيست و قطعا يکي از مهمترين عوامل توسعه، برخورداري از فناوري استحصال و تبديل منابع تجديدپذير به انرژي است که بايد با استفاده از يک برنامه‌ريزي دقيق، دانش فني آن را به دست بياوريم. وطنخواه ادامه داد: متاسفانه وضعيت فعلي توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير تناسبي با منابع ندارد و شايد در بيش از 20 سالي که تلاش‌هاي زيادي براي توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير صورت گرفته، نتوانستيم در اين زمينه پيشرفت قابل توجهي داشته باشيم. دبير ستاد توسعه فناوري حوزه انرژي‌ معاونت علمي دليل اين امر را عدم توسعه نيروگاه‌هاي تجديدپذير و فناوري‌هاي مرتبط با آن دانست و توضيح داد: يکي از کارکردهاي توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير، توسعه دانش‌بنيان انرژي‌هاي تجديدپذير است. ما به لحاظ تسلط به دانش فني و فناوري، قابليت و توانمندي لازم براي بهره‌برداري از منابع تجديدپذيرها را بايد در کشور داشته باشيم تا اگر روزي منابع سوخت‌هاي فسيلي و نفت و گاز با مشکلي مواجه شد، بتوانيم از غير منابع انرژي‌هاي فسيلي و از طريق انرژي‌هاي تجديدپذير، انرژي مورد نياز را توليد کنيم. وي با بيان اينکه از 25 سال قبل توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير در دستور کار مسوولان قرار گرفته است، يادآور شد: بازيگر اصلي اين حوزه در اين 25 سال وزارت نيرو بوده که با تشکيل سازمان انرژي‌هاي نو که اين سازمان با سازمان بهره‌وري انرژي ادغام شد و سازمان جديدي به نام "ساتبا" تشکيل شد، اقداماتي را در اين زمينه اجرايي کردند. وطنخواه، توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير را يکي از اهداف اين سازمان نام برد و ادامه داد: علي‌رغم همه تلاش‌هايي که در کشور صورت گرفته است، ميزان توليد انرژي از منابع تجديدپذير کشور حدود 250 مگاوات بوده که با اقداماتي که در سال 96 انجام شد، اين ميزان به حدود 300 مگاوات رسيده است. به گفته وي، 300 مگاوات برق توليدي انرژي تجديدپذير معادل يک سوم نيروگاه اتمي بوشهر (با ظرفيت هزار مگاوات) است که اين عدد نشان مي‌دهد که کشور در اين حوزه توسعه زيادي نداشته است. وطنخواه با اشاره به دلايل عدم توفيق کشور در توليد انرژي از منابع تجديدپذير، خاطر نشان کرد: مهمترين دليل آن عدم اراده جدي در ادوار مختلف براي توسعه منابع انرژي تجديدپذير است؛ چراکه ايران کشوري مبتني بر نفت و گاز بوده و در آن اقتصاد رايگان انرژي حاکم است و انرژي‌هاي تجديدپذير در سايه اين منابع در حال توسعه هستند. وي با بيان اينکه منابع تجديدپذير انرژي رايگان نيستند و بايد بر آن قيمت تعيين کرد، يادآور شد: در اين صورت هرگز توليد انرژي از منابع تجديدپذير نمي‌تواند رقابت جدي با اقتصاد رايگان نفت و گاز داشته باشد. وطنخواه يادآور شد:‌ ايران کشوري است که توسعه آن مبتني بر نفت و گاز با بودجه دولتي است، لذا رقابت بخش خصوصي که سردمدار و بازيگر اصلي در توسعه و سرمايه گذاري در حوزه انرژي‌هاي تجديدپذير است، نمي‌تواند به راحتي با پتانسيل‌هاي دولتي رقابت کند؛ چراکه در حوزه سوخت‌هاي فسيلي کشور بيش از 100 سال است که يارانه مي‌پردازد، ولي توسعه انرژي‌هاي تجديدپذير تنها با بودجه بخش خصوصي صورت مي‌گيرد و تنها مکانيزم حمايتي از آن خريد تضميني برق است. وي عدم بينش درست نسبت به انرژي‌هاي تجديدپذير در کشور را از ديگر دلايل توسعه نيافتگي اين حوزه ذکر کرد و ادامه داد: عده‌اي لزومي براي توسعه اين منابع انرژي نمي‌بينند، چون معتقدند منابع نامحدود نفت و گاز کشور مي‌تواند در اقصي نقاط توسعه يابد و در مقابل عده‌اي ديگر ادعا مي‌کنند که همه پتانسيل کشور در حوزه تجديدپذيرها بلا استفاده مانده است که به نظر من اين ادعا خيلي منطقي نيست. وطنخواه، منطقي‌ترين راهکار براي توسعه منابع تجديدپذير را توسعه متوازن حامل‌هاي انرژي موجود در کشور دانست و گفت: بي شک انرژي‌هاي تجديد پذير در آينده کوتاه مدت نمي‌تواند جايگزين صد در صدي سوخت‌هاي فسيلي شود، چون نياز به زير ساخت‌هاي زيادي دارد و در اين مسير بايد از هر منبع انرژي به صورت بهينه و درست استفاده شود. مقايسه هزينه توليد سوخت‌هاي فسيلي با تجديدپذيرها دبير ستاد توسعه فناوري تجديدپذير در خصوص مقايسه هزينه توليد انرژي از منابع سوخت‌هاي فسيلي با تجديدپذيرها گفت: متاسفانه زماني که ميزان هزينه‌کرد توليد انرژي در اين دو منبع مقايسه مي‌شود، تنها قيمت تمام شده آن با يکديگر مطرح مي‌شود که اين مقايسه منطقي به نظر نمي‌رسد؛ چراکه قيمت تمام شده در توليد انرژي‌هاي تجديدپذير در طول 10 سال گذشته کاهش يافته است. وي با بيان اينکه قيمت هر کيلووات ساعت توليد انرژي از خورشيد به 4 تا 5 سنت يورو رسيده است، ادامه داد:‌ اين عدد بسيار قابل توجه است؛ چراکه اگر اين هزينه تعميم يابد، قيمت آن حتي از هزينه توليد يک بشکه نفت کمتر خواهد شد؛ به گونه‌اي که در حال حاضر توليد برق از انرژي خورشيدي رو به کاهش است. وطنخواه با بيان اين‌که معمولا به هزينه‌هاي زيست‌محيطي و سلامت توليد انرژي از منابع فسيلي توجه نمي‌شود، تاکيد کرد: در زمينه برآورد هزينه‌ها، قيمت تمام شده توليد يک بشکه نفت با توليد انرژي مطرح مي‌شود که اين مقايسه يک مقايسه درستي نيست. وي اضافه کرد: بر اين اساس در ستاد انرژي‌هاي تجديدپذير معاونت علمي تلاش کرديم که اجماع ملي ميان همه بازيگران در خصوص تعيين و محاسبه هزينه‌هاي زيست محيطي سوخت‌هاي فسيلي ايجاد کنيم که خوشبختانه در اين زمينه گام‌هاي موثري برداشتيم. وطنخواه ادامه داد: با اين اقدام بسياري از دستگاه‌ها نسبت به نوع محاسبه خود تجديد نظر کردند و نقاط ضعف و قوت روش‌هاي محاسبه تعيين شد و تقريبا يک اجماع همگاني براي محاسبه هزينه‌هاي زيست محيطي منابع فسيلي ايجاد شده است. وي گام بعدي اين اجماع را مستند کردن و مشروعيت بخشيدن به نحوه محاسبه دانست و گفت: اين نحوه محاسبه بايد براي همه دست اندرکاران تبديل به يک دستور العمل واحد شود تا همه بر اساس آن هزينه‌ها را برآورد کنند تا قيمت واقعي توليد انرژي از منابع فسيلي تعيين شود. اين فعال حوزه تجديدپذير اظهار کرد: با اين اقدام زمينه‌هاي جذاب‌تري براي توسعه نيروگاه‌هاي تجديدپذير ايجاد خواهد شد؛ چراکه يکي از عوامل مهم ايجاد انگيزه براي سرمايه‌گذاري و توسعه نيروگاه‌هاي تجديدپذير دارا بودن قيمت واقعي است. دبير ستاد توسعه فناوري انرژي‌ تاکيد کرد: اگر سياست‌هاي قيمت گذاري در اين حوزه پايدار باشد، قطعا سرمايه‌گذار با برنامه‌ريزي‌هاي بلندمدت‌تر در اين حوزه وارد خواهد شد. وي در پاسخ به اين سوال که با چنين شرايطي احداث نيروگاه‌هاي تجديدپذير مقرون به صرفه خواهد بود يا خير، توضيح داد: با توجه به خريد تضميني در کشور بله مقرون به صرفه است و اعدادي که براي آن در نظر گرفته شده است، رقم جذابي است؛ به گونه‌اي که در سال گذشته بسياري از شرکت‌هاي داخلي و خارجي براي احداث نيروگاه‌هاي تجديدپذير در کشور ابراز تمايل کردند. البته در حال حاضر با افزايش قيمت ارز، زمان بازگشت سرمايه طولاني‌­تر شده و سرمايه­‌گذاري با کندي صورت مي‌­گيرد. وطنخواه با تاکيد بر اين که اين ميزان احداث نيروگاه تجديدپذير نشان از برداشتن گام‌هاي بزرگ در اين حوزه است و نشان مي‌دهد که مشوق‌هاي اعطا شده توانسته ما را تا اندازه‌اي به اهداف نزديک کند. وي در پاسخ به اين سوال که اگر سوخت فسيلي با هزينه دولت در مدت 100 سال توسعه نمي‌يافت، توليد انرژي از منابع تجديدپذير نيز توسعه بيشتري مي‌يافت، گفت: اگر مدل توسعه ما به صورت دولتي نبود، قطعا امروز در بهره‌برداري از منابع انرژي‌هاي فسيلي و تجديدپذير موفق‌تر و شاهد حضور بيشتر بخش خصوصي بوديم. توسعه دانش‌بنيان انرژي‌هاي تجديدپذير دبير ستاد توسعه فناوري انرژي‌هاي تجديد پذير معاونت علمي به بيان وضعيت شرکت‌هاي دانش بنيان فعال در اين حوزه اشاره کرد و يادآور شد: بر اساس آخرين آمارها بيش از 80 شرکت دانش‌بنيان در حوزه‌هاي مختلف تجديدپذيرها فعال هستند که بيشتر اين شرکت‌ها نوپا بوده و شرکت‌هاي بزرگي نيستند که اين امر دلايل مختلفي دارد. وي در اختيار نداشتن بازار بزرگ براي محصولات حوزه تجديدپذير در کشور را از جمله دلايل نوپا بودن شرکت‌هاي دانش‌بنيان در اين زمينه ذکر کرد. دبير ستاد توسعه فناوري انرژي‌هاي تجديد پذير با بيان اينکه با اقدامات صورت گرفته رغبت و تمايل شرکت‌ها براي ورود به اين عرصه بيشتر شده است، خاطر نشان کرد: به گونه‌اي که در سال گذشته براي اولين بار در کشور يک شرکت دانش بنيان اقدام به طراحي و ساخت نيروگاه خورشيدي 10 مگاواتي کرد که اين اقدام مهمي است که براي اولين بار شرکت‌ها به حوزه فني و مهندسي وارد شدند. وطنخواه با بيان اينکه در سال­‌هاي گذشته همه همت خود را صرف توليد برق از منابع تجديدپذير کرديم، گفت: اين در حالي است که يکي از بزرگترين و کاربردي‌ترين منبع انرژي تجديدها توليد حرارت است که از آن به عنوان «غول خفته تجديدپذير» ها ياد مي‌شود؛ چراکه کاربردهاي وسيع‌تري نسبت به برق دارد. وي دليل اين امر را نبود زيرساخت‌هاي لازم و شبکه‌هاي توزيع براي توليد حرارت از منابع تجديدپذير ذکر کرد و افزود: در حالي که بيش از 50 درصد از کاربردهاي انرژي‌هاي تجديدپذير در توليد حرارت است، ما در اين زمينه اقدامي نکرديم و همه تلاش خود را صرف توليد برق تجديدپذير کرديم. اين امر موجب شده است که بسياري از شرکت‌هاي دانش بنيان نتوانند وارد اين حوزه شوند. وطنخواه با بيان اينکه در تلاش هستيم تا تعداد شرکت‌هاي دانش بنيان در سال جاري به 100 شرکت برسد، خاطر نشان کرد: در اين زمينه اقداماتي در حوزه‌هاي ترويجي، زير بنايي و توسعه فناوري‌هاي کليدي در شرکت‌هاي دانش بنيان در 7 حوزه انرژي‌هاي تجديد پذير را در دستور کار داريم. ورود ستاد به تجاري‌سازي فناوري‌هاي کليدي تجديدپذير دبير ستاد توسعه فناوري انرژي با بيان اينکه اين ستاد در حوزه فناوري‌هاي کليدي ورود کرده است، گفت: بر اين اساس اقدام به تعريف طرح‌هايي در اين حوزه خواهيم کرد و نسبت به توانمندي شرکت‌ها و موسسات دانش بنياني، اين پروژه‌ها را براي اجرا به آنها واگذار خواهيم کرد و از اين طرح‌ها حمايت خواهد شد. وي وجود بازار را يکي از عوامل مهم براي کاربردي شدن دستاوردهاي توليد شده در اين حوزه نام برد و اظهار کرد: قصد داريم با همکاري شرکت‌هاي دانش بنيان، دستگاه بهره‌بردار و ستاد به صورت مشارکتي اقدام به توسعه اين بازار کنيم؛ چراکه بررسي کارنامه حمايتي از توسعه فناوري‌هاي تجديدپذير نشان مي‌دهد مبالغي براي حمايت از توسعه فناوري‌ها پرداخت شده؛ ولي متاسفانه کاربردي نشده و دستگاهي از آن بهره‌برداري نکرده است. کمبودهاي مالي و فناوري‌هاي به زمين مانده دبير ستاد توسعه فناوري انرژي با بيان اينکه اين اقدام منجر به توسعه بازار خواهد شد، افزود: ولي از سوي ديگر مشاهده مي‌شود علي رغم آنکه دستگاه‌ها تلاش‌هايي براي توسعه اين فناوري‌ها دارند، ولي با چالش‌هاي ديگري مواجه هستند که مهمترين آن کمبودهاي منابع مالي است؛ از اين رو اولويت‌بندي آنها تغيير خواهد کرد. وي ادامه داد: ولي ما تعاملات خوبي را با دستگاه‌ها آغاز کرديم که از آن مي‌توان به شرکت نفت و شرکت بهينه‌سازي مصرف سوخت اشاره کرد که در سال‌هاي گذشته متولي تجاري‌سازي بخش حرارت تجديد پذير بوده است و اقدامات خوبي انجام داده است و امسال قصد داريم با تمام دستگاه‌هاي مربوطه همکاري بيشتري در توسعه تجديدپذيرها داشته باشيم. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در آي گپ https://igap.net/akharinkhabar آخرين خبر در ويسپي http://wispi.me/channel/akharinkhabar آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar