۱۲ پدیده عجیبی که تاکنون در کیهان ما رصد شدهاند

ديجياتو/ ترديدي در اين حقيقت که جهان هستي اعجاب انگيز است، وجود ندارد؛ کافيست به بيرون نگاهي بيندازيد تا انواع گياهان و جانوراني با امکان توليد مثل را ببينيد که روي يک گلوله نيمه جامد آبيرنگ، پوشيده از پوستهاي باريک و سخت که هاله نازکي از گازها دور آن را فراگرفته، ميجنبند.
با اين حال سياره ما نمايانگر بخش بسيار کوچکي از پديدههاي عجيب و غريب در گوشه و کنار کيهان است و اخترشناسان هر روز به شگفتيهاي تازهاي برميخورند. در اين مقاله نگاهي به ناشناختهترين اشياء موجود در فضا مياندازيم.
سيگنالهاي راديويي اسرارآميز
پژوهشگران از سال ۲۰۰۷، سيگنالهاي راديويي به شدت قوي و واضحي را به طور مرتب دريافت ميکنند که تنها چند ميليثانيه طول ميکشند.
اين چشمکهاي مرموز، انفجارهاي راديويي سريع (FRB) نام گرفتهاند و به نظر ميرسد که از فاصله ميلياردها سال نوري ميآيند (کار موجودات فضايي نيست، هيچ وقت کار موجودات فضايي نيست). دانشمندان به تازگي توانستهاند يک FRB تکرارشونده را ثبت کنند که پشت سر هم شش بار تابيد؛ چنين سيگنالي دومين بار بود که تاکنون مشاهده شده و ميتواند به آنها براي حل اين معما کمک کند.
پاستاي هستهاي
قويترين ماده در جهان از بقاياي يک ستاره مرده تشکيل ميشود. طبق شبيهسازيها، پروتونها و نوترونهاي موجود در پوسته خرد شده يک ستاره ممکن است تحت فشار گرانشي بيحد و مرزي قرار گيرند که آنها را به رشتههايي پاستا مانند و پيچيده فشرده کند که در هم شکسته شوند. اما اين تنها در صورتي است که ده ميليارد برابر نيروي مورد نياز براي خرد کردن فولاد را به آنها اعمال کنيد.
هاميا (Haumea) حلقه دارد
سياره کوتولهاي به نام «هاميا» که در کمربند کويپر در آن سوي نپتون به دور خورشيد ميچرخد، پيش از اين نيز غيرعادي بوده است. اين سياره کوتوله شکلي عجيب و کشيده و دو قمر دارد.
روزش تنها ۴ ساعت طول ميکشد که باعث ميشود داراي سريعترين چرخش در ميان اجرام بزرگ منظومه خورشيدي باشد. اما در سال ۲۰۱۷، هاميا از اين هم عجيبتر شد؛ زماني که ستارهشناسان آن را هنگاميکه از روبروي يک ستاره ميگذشت، مشاهده کردند و به حلقههاي بسيار باريکي که دور آن ميچرخند پي بردند. اين حلقهها احتمالاً نتيجه برخوردي در گذشتههاي دور هستند.
قمري با يک قمر
چه چيزي ميتواند از يک قمر بهتر باشد؟ قمري که دور قمر ديگري بچرخد و دنياي اينترنت آن را قمرقمر بنامد. اين اشياء که آنها را قمر فرعي، قمرک، قمر بزرگ يا جفت قمر نيز مينامند، هنوز فقط روي کاغذ معنا دارند؛ اما بر اساس محاسبات اخير، تشکيل آنها به هيچ وجه غيرممکن نيست. احتمالاً ستارهشناسان روزي بتوانند يکي را کشف کنند.
کهکشاني بدون ماده تاريک
ماده تاريک، ماده ناشناختهاي که حدود ۱۲ درصد کل مواد موجود در جهان را تشکيل ميدهد، چيز عجيبي است. اما پژوهشگران دستکم در مورد يک چيز مطمئن هستند: ماده تاريک همهجا هست.
اين گونه بود که تيمي تحقيقاتي در مارس ۲۰۱۸ با مشاهده کهکشان منحصربهفردي که ظاهراً هيچ ماده تاريکي نداشت، سرگشته و متعجب شدند. کارهاي بعدي نشان داد که اين جرم سماوي عجيب در حقيقت حاوي ماده تاريک است؛ اگرچه اين يافته به طور متناقضي به اين نظريه جايگزين اعتبار ميدهد که ماده تاريک اصلاً وجود ندارد. ستارهشناسان به نتيجه برسيد.
عجيبترين ستاره
هنگاميکه ستارهشناس «تابيتا بوياژيان» و همکارانش از دانشگاه «لوئيزيانا» نخستين بار ستارهاي به نام «KIC 846285» را ديدند، گيج شدند. روشنايي اين ستاره با لقب ستاره تَبي، در بازههاي نامنظم و براي مدت زمان غيرعادي گاه تا ۲۲ درصد کم ميشد.
نظريههاي گوناگوني در مورد آن ارائه شد، حتي امکان وجود يک ابرسازه ساخت موجودات فضايي؛ ولي امروزه بيشتر پژوهشگران باور دارند علت اين تاريکي، احاطه شدن ستاره با يک حلقه غيرمعمول از غبار است.
هايپريون سرشار از الکتريسيته
عنوان عجيبترين قمر در منظومه شمسي ميتواند به اجرام سماوي بسياري نسبت داده شود: آيو قمر آتشفشاني سياره مشتري و تريتون قمر آبفشان سياره نپتون.
ولي يکي از عجيبترين ظاهرها را قمر هايپريون سياره زحل دارد؛ قمري که شبيه به يک سنگ پاي بيقاعده و داراي دهانههاي بيشمار است. فضاپيماي «کاسيني» ناسا که از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۷ از سامانه زحل بازديد ميکرد، دريافت که هايپريون با پرتويي از ذرات الکتريسيته ساکن که به فضا سرازير ميشود، شارژ ميشود.
نوترينوي راهنما
نوترينوي منفرد و پرانرژي که ۲۲ دسامبر سال ۲۰۱۷ به زمين برخورد کرد، بهخوديخود خارقالعاده نبود. فيزيکدانان دستکم ماهي يکبار در رصدخانه نوترينوي «آيسکيوب» در قطب جنوب نوترينوهايي با سطح انرژي مشابه مشاهده ميکنند.
ولي اين مورد از آن جهت خاص بود که نخستين نوترينويي بود که اطلاعاتي کافي براي اخترشناسان درباره منشأش داشت و آنها را واداشت تا تلسکوپها را به سمت جهتي که از آن آمده بود، بچرخانند. آنها دريافتند که اين نوترينو چهار ميليارد سال پيش از يک بلِيزر شعلهور به سوي زمين پرتاب شده. بليزر يک سياهچاله ابر پرجرم در مرکز يک کهکشان است که مواد پيرامون خودش را مصرف ميکند.
کهکشان زنده فسيل شده
«DGSAT» يک کهکشان فوق پراکنده (UDG) است؛ به اين معنا که بزرگي آن به اندازه کهکشان راه شيري است اما ستارههايش آن قدر پراکنده هستند که کهکشان تقريباً نامرئي است. ولي هنگاميکه دانشمندان در سال ۲۰۱۶ کهکشان روح DGSAT1 را مشاهده کردند، متوجه شدند که آن برخلاف ديگر فوق پراکندههايي که معمولاً بهصورت خوشهاي يافت ميشوند، تنهاست. خصوصيات اين کهکشان نشان ميدهد که در يک دوره زماني بسيار متفاوت از جهان، تنها حدود يک ميليارد سال پس از انفجار بزرگ، تشکيل شده که يعني DGSAT1 يک فسيل زنده است.
تصوير يک اختروش دوتايي
اشياء پرجرم نور را خم ميکنند، به طوري که ميتوانند تصوير چيزهاي پشتشان را مخدوش کنند. پژوهشگران از تلسکوپ فضايي هابل براي کشف يک اختروش از دوران ابتدايي عالم استفاده کردند تا بتوانند نرخ انبساط هستي را تخمين بزنند. آنها دريافتند که امروز جهان نسبت به گذشته سريعتر گسترده ميشود؛ يافتهاي که مخالف با ساير اندازهگيريهاست. اکنون فيزيکدانان بايد بفهمند که آيا نظريههايشان نادرست است يا اتفاق عجيب ديگري در حال روي دادن است.
جريان فروسرخ از فضا
ستارههاي نوتروني اجرام بسيار چگالي هستند که پس از مرگ يک ستاره معمولي تشکيل ميشوند. آنها به طور معمول امواج راديويي يا تشعشعاتي با انرژي بالاتر مانند پرتوهاي ايکس را منتشر ميکنند. با اين حال اخترشناسان در سپتامبر ۲۰۱۸ جريان طولاني از نور فروسرخ را از يک ستاره نوتروني در فاصله ۸۰۰ ميليون سال نوري از زمين دريافت کردند؛ چيزي که پيش از آن هرگز مشاهده نشده بود. پژوهشگران بيان کردند که ممکن است ديسکي از گرد و غبار پيرامون ستاره نوتروني اين سيگنال را توليد کرده باشد اما هنوز توضيح نهايي در اين باره وجود ندارد.
سياره سرکش با شفقهاي قطبي
سيارههاي سرکش که با نيروهاي گرانشي از ستاره مادر خود دور شدهاند، در سراسر کهکشان سرگردانند. يک مورد خاص از اين سيارات با نام SIMP J01365663+0933473، جرمي است به اندازه يک سياره در فاصله ۲۰۰ سال نوري که ميدان مغناطيسي آن بيش از ۲۰۰ برابر قويتر از مشتري است. اين ميدان به قدري قوي است که شفقهاي قطبي را در جو سياره ايجاد ميکند که با تلسکوپهاي راديويي قابل مشاهدهاند.