الماس‌ها اسراری از گذشته‌ی زمین در خود دارند

ياکوو ويس(Yaakov Weiss) زمين‌شيمي ‌شناس دانشگاه کلمبيا با اشاره به الماس‌هاي ناخالص که براي ساخت جواهرات به اندازه‌ي کافي شفاف و براق نيستند گفت: ما الماس‌هايي را مي‌خواهيم که ديگران علاقه‌اي به آن‌ها ندارند.

اين الماس‌هاي کدر اطلاعات ارزشمندي از اعماق زمين در خود دارند. کربني که در ساختار الماس‌هاي شفاف وجود دارد به اندازه‌ي کافي راديوايزوتوپ ندارد که به دانشمندان در تعيين زمان آن‌ها کمک کند. درون نقص‌هاي اين الماس‌ها مي‌توان مواد شيميايي که الماس از آن تشکيل شده را يافت.

ويس در سال ۲۰۱۵ گفته است: از زماني که الماس ماده‌اي را در خود جاي مي‌دهد تا ميليون‌ها سال بعد آن ماده ثابت مي‌ماند. ما مي‌توانيم به الماس‌ها به عنوان کپسول زمان نگاه کنيم که از زمان‌هايي که هيچ گونه دسترسي به آن‌ها نداريم براي ما پيام‌هايي مي‌آورند.

گاهي اوقات اين کپسول‌هاي زمان حاوي مواد ديگري از جمله گونه‌هايي از يخ، مواد معدني غيرقابل دسترس و حتي يک الماس ديگر هستند. تفسير اين مواد کار دشواري است زيرا ممکن است در زمان‌هاي مختلفي درون الماس شکل گرفته باشند.

برخي از حفره‌هاي موجود در الماس‌ مايعاتي که زماني به گوشته‌ي ليتوسفر زمين نفوذ کرده بودند را به دام انداخته‌اند. لايه‌ي ليتوسفر زمين بالاترين بخش گوشته‌ است که در فاصله‌ي ۱۵۰ تا ۲۰۰ متري سطح زمين قرار دارد و محل تشکيل الماس‌ها است.

در اين لايه دما و فشار شديد اتم‌هاي کربن را تبديل به الماس مي‌کند. در حقيقت مايعاتي که از بخش‌هاي بالاتر به لايه‌هاي پايين‌تر آمده‌اند با خود کربن‌هاي تشکيل دهنده‌ي الماس را به همراه آورده‌اند. اين مايعات زماني در ميان شکاف‌هاي الماس‌ها قرار گرفته‌اند و ساختاري جديد تشکيل داده‌اند.

اکنون دانشمندان روشي براي مشخص کردن قدمت اين مايعات يافته‌اند.

به نظر مي‌رسد ساختار الماس به گونه‌اي است که از نشت هليوم جلوگيري مي‌کند. اين موضوع به ويس و همکارانش کمک مي‌کند تا با استفاده از ايزوتوپ نادر هليوم-۴ سن اين سنگ‌ها را تعيين کنند و  نسبت بين اتم‌هاي راديواکتيو را به دست بياورند.

با استفاده از اين روش اين گروه سه دوره‌ي تشکيل الماس را شناسايي کردند. مايعات تشکيل دهنده‌ي الماس‌ها در طول قرن‌ها تغيير کرده‌اند و ابتدا غني از کربنات سپس سيليکون و در نهايت سالين بوده‌اند.

اولين مرحله‌ي تشکيل الماس‌ها در دوره‌ي  پروتروزوئيک(پيشين زيستي) رخ داده است، يعني در حدود ۲.۶ ميليارد تا ۷۵۰ ميليون سال قبل.

دومين مرحله در دوران پالئوزوئيک در حدود ۵۴۰ تا ۳۰۰ ميليون سال قبل رخ داده است. در اين مرحله ميزان سيليکون زياد بوده است.

آخرين دوره، دوره‌ي کرتاسه است که در حدود ۱۳۰ تا ۸۵ ميليون سال پيش رخ داده و مواد تشکيل دهنده‌ي الماس‌ها در اين دوره غني از سالين بودند.

اين سنگ‌ها در پي فعاليت‌هاي آتشفشاني به سطح زمين نزديک‌تر شدند.

امروزه ميليون‌ها کارگر به استخراج الماس به عنوان يک منبع درآمد نگاه مي‌کنند اما شرايط کاري آن‌ها سخت است و کودکان کار نيز در اين معادن کار مي‌کنند. معادن باعث آلودگي خاک‌ها و آب‌ها نيز مي‌شوند. بنابراين در حالي‌که الماس‌ها مي‌توانند اطلاعات دقيقي در مورد گذشته‌ي زمين  به ما بدهند اما استخراج آن‌ها هزينه‌ي بالايي دارد.