خواستار احیای دائمی زاینده‌رود به عنوان یک «مطالبه ملی» هستیم

ایرنا/ اصفهان - ایرنا - جمعی از کوشندگان محیط‌زیست و دانشگاهیان اصفهان در بیانیه‌ای به مناسبت روز زاینده‌رود، با اشاره به وضعیت بحرانی این رودخانه و تالاب بین‌المللی گاوخونی، خواستار احیای دائمی زاینده‌رود به‌عنوان یک اولویت ملی شدند.

به گزارش ایرنا، در بیانیه‌ای با عنوان «بیانیه روز زاینده‌رود» که روز پنجشنبه ۱۷ مهر کوشندگان محیط‌زیست اصفهان به مناسبت « ۱۸ مهر و گرامیداشت زاینده‌رود » در اختیار ایرنا قرار داده‌اند آمده است: در روز نکوداشت زاینده‌رود گرد هم آمده‌ایم تا از احیای دائمی رودی سخن بگوییم که قرن‌ها حیات را در دل فلات مرکزی ایران جاری ساخته است. زاینده‌رود تنها یک رودخانه نیست، بلکه روح زنده ایران مرکزی و نمادی از پیوند و همبستگی انسان با محیط زیست، اکوسیستم‌های طبیعی و جوامع محلی است.

---

بازار

---

در این بیانیه آمده است: این رود زندگی‌بخش به‌ویژه از حدود سه دهه پیش با ناپایداری‌هایی در جریان زیست‌محیطی و تأمین آب برای بهره‌وران طبیعی و انسانی خود روبه‌رو شده است. بر اساس پژوهش‌های دانشگاهی، بخش اندکی از این ناپایداری ناشی از تغییرات اقلیمی و بخش عمده آن نتیجه عدم تأمین منابع آب انتقالی تعهدشده و بارگذاری‌های درون و برون‌حوضه‌ای با وعده تأمین آب‌های انتقالی است.

کوشندگان محیط‌زیست در این بیانیه تأکید کرده‌اند : فرونشست زمین در شهر تاریخی اصفهان که در برخی مناطق به میزان ۱۵ سانتی‌متر در سال رسیده، از جمله پیامدهای عدم تغذیه آبخوان‌های حوضه زاینده‌رود از مسیر طبیعی رودخانه و شاخ‌آبه‌های آن (مادی‌ها) است. ایجاد شکاف‌های عمیق، فروریزی بخش‌هایی از ابنیه تاریخی، تخلیه مدارس در معرض خطر و منازل مسکونی در حال فروریزش، از جمله نتایج این روند نگران‌کننده است.

در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: انتشار ریزگردهای حاوی مواد سمی از تالاب بین‌المللی گاوخونی و بستر خشک زاینده‌رود تا شعاع چند صد کیلومتر، اهمیت ملی بحران خشکی این رودخانه و تالاب را نشان می‌دهد. عدم تأمین حقابه‌ها، به‌ویژه حقابه مصوب گاوخونی، و ناپایداری تأمین آب شرب و بهداشت در شهرها و روستاهای حوضه زاینده‌رود، بیانگر بی‌عدالتی و اجرا نشدن قوانین مصوب در این بخش از کشور است.

در این بیانیه همچنین آمده است: تضییع حقوق حقابه‌داران دوهزار ساله، تخصیص نابخردانه و غیرقانونی آب به اراضی کوهپایه‌ای در بالادست حوضه، پمپاژ چندصد متری آب و برداشت‌های غیرمجاز، نشانه‌ای از رهاشدگی مدیریت منابع آب و بی‌توجهی به حقوق زیست‌محیطی زیستمندان و مردمان این حوضه است.

کوشندگان محیط‌زیست در این بیانیه هشدار داده‌اند: خشکاندن زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی، هشداری برای همه ماست که بی‌توجهی به منابع طبیعی پیامدهایی ملی و انسانی دارد. وضعیت کنونی زاینده‌رود یادآور آن است که آب نه‌تنها مایۀ حیات بلکه اساس همبستگی، امنیت و پایداری سرزمین است.

در ادامه، امضاکنندگان این بیانیه با تأکید بر وجود راهکارهای عملی برای احیای زاینده‌رود و با امید به همت مردم و یاری مسئولان، پنج مطالبه اصلی را مطرح کرده‌اند:

۱- احیای زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی باید به‌عنوان اولویت ملی در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان کشور مورد توجه جدی قرار گیرد.

۲- رعایت حقوق آب بر اساس قوانین موجود و اجرای مدیریت عادلانه و عالمانه منابع آب، راهکار پایداری برای خروج از بحران کنونی است.

۳- برداشت‌ها و تخصیص‌های بی‌ضابطه و بدون پشتوانه منابع آبی ـ به‌ویژه در محدوده بالادست سد زاینده‌رود تا پل زمانخان ـ باید متوقف و خسارات ناشی از آن توسط حاکمیت جبران شود.

۴- طرح‌های تأمین آب برای حوضۀ زاینده‌رود که سال‌هاست معطل مانده، باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن به اجرا درآید.

۵- شفافیت در منابع و مصارف آب سطحی و زیرزمینی در کل حوضه آبریز زاینده‌رود برقرار شود و در این زمینه از مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد، کشاورزان، دانشگاهیان و نهادهای مدنی بهره گرفته شود.

در پایان این بیانیه آمده است: در روز گرامیداشت زاینده‌رود، همۀ ما تعهد می‌کنیم تا زمانی که آب به‌صورت دائمی در بستر زاینده‌رود جاری شود، صدای زاینده‌رود ایران باشیم.