طرح پوتین برای ماندگاری در قدرت

اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست پوليتيکو/ پيشنهاداتي که براي اصلاح قانون اساسي روسيه مطرح شده است، راه را براي ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور اين کشور هموار مي‌کند تا در قدرت بماند. بديهي است که استعفاي روز چهارشنبه (25 دي) نخست وزير روسيه، اقدامي براي حفظ پوتين در قدرت بود. دوره رياست‌جمهوري او تا سال 2024 به پايان خواهد رسيد. وقتي پوتين سخنراني سالانه خود را در مجلس فدرال آغاز کرد، هيچ‌کس نمي‌توانست پيش‌بيني کند چه حرف‌هاي شوکه‌کننده‌اي قرار است بشنود. پوتين پس از يک ساعت سخنراني درباره مشکلات اجتماعي مانند کاهش جمعيت روسيه در درازمدت ناگهان خواستار ايجاد تغيير در قانون اساسي شد. او گفت پارلمان بايد نخست وزير را منصوب کند و اين اختيار بايد از رييس‌جمهور گرفته شود. جايگاه شوراي دولت نيز به عنوان يک نهاد مشورتي نسبتا فعال بايد در قانون اساسي گنجانده شود. ديميتري مدودف، نخست‌وزير روسيه به محض اتمام سخنان پوتين اعلام کرد او و دولتش از سمت خود استعفا خواهند داد و گفت ما اين اقدام را انجام مي‌دهيم تا «به رييس‌جمهور کشورمان اين شانس را بدهيم که بتواند تغييرات لازم را در قانون اساسي اعمال کرده و هر تصميم ضروري را اتخاذ کند.» وي ساعاتي بعد در کنار پوتين و وزراي او ظاهر شد. گفته مي‌شود هيچ يک از وزرا از تصميم وي اطلاع نداشتند. تلويزيون دولتي نيز به اندازه باقي مردم از اين تصميم متعجب شد. اين رسانه بيانات پوتين و مدودف را به‌طور کامل در خبر ساعت 6 پخش کرد و پس از آن به سراغ موضوعات ساده‌تري مانند مزاياي بيشتري که پوتين در سخنراني خود به خانواده‌هاي جوان قول داده بود، پرداخت. پوتين بعد از ظهر همان روز، ميخاييل ميشوستين را به عنوان نامزد نخست‌وزيري معرفي کرد. او مدت زيادي رياست خدمات مالياتي فدرال روسيه را بر عهده داشته و هميشه در روز تولد پوتين با او و دوستانش هاکي بازي مي‌کند. ميشوستين به عنوان يک مامور اداري تاثير‌گذار شناخته مي‌شود، اما از امور سنگين سياسي به دور بوده است و کمتر کسي او را به عنوان رييس بعدي دولت انتخاب مي‌کرد. تنها کلمه‌اي که صاحب‌نظران و کارشناسان در اين مورد به کار مي‌برند «انتقال» است. از آنجا که قانون اساسي روسيه در حال حاضر پوتين را از نامزدي دوباره در انتخابات رياست‌جمهوري سال 2024 منع مي‌کند، انتظار مي‌رفت او سرانجام با حفظ قدرت، به پست ديگري منتقل شود. اکنون اين پروسه آغاز شده است. گلب پاولفسکي، مشاور سابق هر دو دولت پوتين و مدودف در گفت‌وگو با «پوليتيکو» مي‌گويد: «اين دولت گيج است چرا که انتظار چنين اتفاقي را نداشته، شايد هم مدودف انتظار آن را نداشت، بنابراين چه مي‌توان گفت؟ البته اين نشان مي‌دهد کرملين در مورد انتقال فکر‌هايي در سر دارد.» وي افزود: «مشخص نيست اين تفکر درست عمل کند يا نه. اما همه تصميمات بر اساس آن گرفته خواهد شد.» تضعيف جايگاه رييس‌جمهور تغييرات پيشنهادي قانون اساسي باعث تضعيف رياست‌جمهوري شده و قدرت و استقلال بيشتري به پارلمان و شوراي ايالتي مي‌دهد، دو نهادي که پيش از اين جايگاهي براي سمت‌هاي بعدي پوتين به حساب مي‌آمدند. او مي‌توانست رييس شوراي ايالتي جديدي باشد که متشکل از فرمانداران منطقه‌ايست، فرمانداراني که بيشترشان از سوي خود پوتين منصوب شده بودند. يا حتي احزاب وفادار به کرملين در پارلمان که رياست آنان را يکي از معاونين سابق پوتين برعهده دارد، مي‌توانست او را به عنوان نخست وزير معرفي کند. اولگ ايگناتوف، يک مشاور سياسي که پيشتر براي حزب حاکم روسيه متحد کار کرده است، مي‌گويد: «اين دو گزينه مطرح شده است. اکنون احتمالات بيشتر از گذشته است. پوتين دوست دارد گزينه‌هاي بيشتري براي خود ايجاد کند. او مي‌خواهد روزنه‌هاي بيشتري در اين سيستم ايجاد کرده و تا آخرين لحظه از تصميم خود منصرف نمي‌شود. اکنون اين سيستم در وضعيت انتظار قرار خواهد گرفت.» ساير تغييرات قانون اساسي که پوتين در سخنان خود پيشنهاد کرد خصوصا جمله « ايجاد همکاري موثر ميان ارگان‌هاي دولتي و شهري» به نظر براي تضعيف مخالفانش بود، افرادي که در انتظار انتقال او به موقعيت ديگري هستند. مخالفان فعال او اخيرا موفق به کسب کرسي‌هاي بيشتر در نهادهاي شهري از جمله شوراي شهر مسکو شده‌اند. او همچنين تصريح کرد که تصميمات دادگاه روسيه بايد مقدم بر احکام دادگاه‌هاي بين‌المللي باشد. اشاره او ظاهرا به احکام دادگاه حقوق بشر اروپاست که اغلب به نفع منتقدان کرملين حکم مي‌دهد. در حال حاضر هر شخص مي‌تواند دو دوره ۴ ساله متوالي رييس‌جمهور باشد و پس از آن با يک وقفه يک دوره‌اي، مجددا در انتخابات شرکت کند، اما در حالت جديد، قرار است هر شخص در طول عمر خود تنها دو دوره مجاز باشد رييس‌جمهور شود. در حالي که پوتين مي‌خواست اين تغييرات در آراي مردمي (احتمالا در جريان انتخابات منطقه‌اي ماه سپتامبر) به همه‌پرسي گذاشته شود اما چنين اتفاقي قطعا تشريفاتي خواهد بود. تلويزيون دولتي مردم را دايما به اجراي اين تغييرات ترغيب مي‌کند، سپس مقامات به سرعت آنها را اجرا خواهند کرد. کارگروه اعلام شده براي تهيه پيش‌نويس اصلاحات قانون اساسي شامل نمايندگان مجلس، شخصيت‌هاي فرهنگي و ورزشکاران شناخته شده است که البته همگي حامي پوتين هستند. به نظر مي‌رسيد مزاياي اجتماعي وعده داده شده و انتصاب نخست وزير جديد از سوي پوتين پيش از هرگونه تحرک سياسي بزرگ، باعث تقويت حمايت مردمي شود. تخمين زده مي‌شود توليد ناخالص ملي روسيه در سال 2019 تنها 1 درصد رشد داشته و ميزان درآمد خالص اين کشور رو به کاهش باشد. قانون اخير کرملين براي افزايش سن بازنشستگي نيز به‌شدت موجب نارضايتي مردم شده است. اکنون ميزان محبوبيت پوتين به حدود 60 درصد رسيده که اين ميزان از پنج سال پيش 20 درصد کمتر است. خداحافظ مدودف احتمالا از خروج مدودف به گرمي استقبال خواهد شد چراکه نيمي از روس‌ها از عملکرد او ناراضي هستند. پوتين با خلاص شدن از دست او مي‌تواند ادعا کند که دولت روسيه مانند اقتصاد خود راکد نيست. اگرچه ميشوستين نامزدي نيست که بخواهد اصلاحات بزرگ اقتصادي انجام دهد، اما انتظار مي‌رود امور مالي کشور را به خوبي مديريت کرده و جلوي ضرر‌ها را بگيرد. پاولفسکي معتقد است: «ايدئولوژي او کنترل کامل (همه‌چيز) است.» اما شايد تنها برتري او اين باشد که رقيب يا جانشيني براي پوتين محسوب نمي‌شود. گئورگي ساتاروف، معاون پيشين بوريس يلتسين، رييس‌جمهور سابق روسيه و يکي از نويسندگان قانون اساسي فعلي معتقد است ساير تغييرات قانون اساسي براي از بين بردن هرگونه مانع سياسي در انتقال پوتين به دفتري ديگر است. او مي‌گويد انتصاب فوري مدودف از سوي پوتين در سمت جديد شوراي امنيت، او را قادر مي‌سازد تا در آينده نظارت کاملي بر اين نهاد داشته باشد، نهادي که متشکل از روساي آژانس‌هاي نظامي و امنيتي روسيه بوده و شخص رييس‌جمهور رياست آن را بر عهده دارد. يوجني مينچنکو، از کارشناسان حوزه روسيه معتقد است اين تغييرات دولت متعادل‌تري ايجاد خواهد کرد. با اين حال، ديگر کارشناسان در اين مورد شک دارند. پاولفسکي مي‌گويد: شايد پوتين بتواند قدرت را در دستان خويش نگه دارد، اما نبود رقابت سياسي و ايده‌هاي جديد دوام دولت او را در درازمدت به خطر مي‌اندازد. او ادامه مي‌دهد: «من کوچک‌ترين اثري از وجود يک نظام کارآمد نمي‌بينم. اينها همه تغييرات ظاهري است که تنها تا وقتي رژيم کنوني حفظ شود مي‌تواند موثر باشد. انتقال بايد در شرايطي انجام شود که پوتين رياست را ترک کرده و اين سيستم بايد در شرايط جديد پايداري خود را نشان دهد.» ترجمه هديه عابدي ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد