شوالیه تنها در اروپا
دنیای اقتصاد/متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه قمار بزرگی کرده است. وی به وزیر امور خارجه خود دستور داده است که در توصیف اقدامات آمریکا از الفاظی همچون «دروغ»، «دورویی»، «وحشیگری» و تحقیر زبانی استفاده کند، الفاظی که معمولا با دیپلماسی مرتبط نیست، چه برسد به دیپلماسی بین متحدان. به نوشته روزنامه نیویورکتایمز، او برای اولینبار در تاریخ روابط دو کشور، سفیر فرانسه در ایالات متحده را فراخواند. چنین جسارتی در شخصیت او دیده شده است. برای همین او توانست در ۳۹سالگی رئیسجمهور شود. وی همچنین سفیران فرانسه در ترکیه و ایتالیا را در دوران ریاستجمهوریاش بهدلیل توهینهای صورتگرفته فراخوانده است. اما حالا سوالی که درباره فسخ معامله زیردریاییهای استرالیا مطرح شده، این است: آیا رئیسجمهوری فرانسه کارتهای کافی در اختیار دارد؟
در واکنش به مخفیکاری استرالیاییها و آمریکاییها برای انعقاد قرارداد جدید برای فروش زیردریایی هستهای، تصمیمی که به ناکامی فرانسه در فروش زیردریاییهایش منجر شد، مکرون میتواند واکنشهای شدیدتری نشان دهد. یکی از ایدههایی که مطرح شده این است که فرانسه از ناتو خارج شود؛ درحالیکه این کشور پس از ۴۳ سال غیبت در سال ۲۰۰۹ به آن پیوسته است. اما این یک قدم رادیکال است؛ هرچند که مکرون در سال ۲۰۱۹ مدعی شد که ناتو دچار مرگ مغزی شده است، اما وزرای خارجه کشورهای عضو در واکنش به این ادعا چنین چیزی را تکذیب کردند. با این حال این ایده نباید از احتمالات کنار گذاشته شود؛ همانگونه که ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه درباره تحولات اخیر، از اصطلاح «بحران جدی ما» یاد کرده است. فرانسه درباره دور زده شدن از سوی متحدانش احساس حقارت کرده است. این کشور، سیلی خورده شده از سوی آمریکا را «غیر قابل تحمل» خوانده است. لودریان این هفته در نیویورک برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، در نیویورک به سر میبرد؛ اما هنوز هیچ ملاقاتی با آنتونی جی بلینکن، وزیر امور خارجه برنامهریزی نشده است.
مکرون هم برخلاف بوریس جانسون، نخستوزیر بریتانیا که با بایدن دیدار میکند، به نیویورک نمیرود. از نظر مکرون خرابکاری در انعقاد قرارداد زیردریاییها از سوی آمریکاییها نشاندهنده از هم گسیختن اتحاد در ناتو است. آن چسبندگی دیگر وجود ندارد. بدون وجود شفافیت، از نظر فرانسه، اتحاد یک کلمه بدون معنی است. مشارکت ویژه جدید ایالات متحده با اتحاد بریتانیا، استرالیا و آمریکا برای مقابله با چین در حال ظهور، یادآور اتحاد این کشورها در مقابله با اتحاد جماهیر شوروی است که مدتها پیش از بین رفت. قرارداد زیردریاییهای جدید برای فرانسویها همچون مرثیهای برای اتحادهای پیشین است که هماکنون سیاستهای خود را متمرکز بر آسیای جدید کردهاند و اتحادهای جدید تشکیل دادهاند. در واکنش به این اتحادهای جدید، فرانسه میخواهد «استقلال استراتژیک اروپا» و «حاکمیت اروپا»، عبارتهای دوستداشتنی امانوئل مکرون، به واقعیت تبدیل شود. این چیزی است که اروپاییها ناگزیر به انتخاب آن هستند. آن هم پس از اینکه قرارداد زیردریاییها مخفیانه با استرالیا منعقد شد یا اینکه آمریکا به یکباره افغانستان را رها کرد. یا اینکه در دوران ترامپ نیز، اتحادیه اروپا به حال خود رها شد و حالا هم بایدن سیاست خود را بر اقیانوس آرام متمرکز کرده است و این تفاوتها بین دو سوی آتلانتیک (اقیانوس اطلس) مدام در حال برجستهتر شدن است. برای لودریان که حرف امانوئل مکرون را تکرار میکند، این تنها راه اروپا برای «ماندن در تاریخ» است. مشکل اما این است که اتحادیه اروپا از هم جدا افتاده است. توهین به فرانسه در کل با سکوت قاطع متحدان اروپاییاش روبهرو شده است، اگرچه اورسولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا و بازوی اجرایی اتحادیه اروپا به سیانان گفته که این توهین به یکی از کشورهای عضو ما بوده و رفتاری که با آنها شده است، قابل قبول نیست .با این حال از آنجا که تصمیمات سیاست خارجی اتحادیه اروپا باید به اتفاق آرا گرفته شود، این اختلافات اهمیت زیادی دارد. دومینیک موسی، استاد علوم سیاسی با اشاره به تلاش رئیسجمهوری فرانسه برای اروپایی به مراتب قویتر و مستقلتر میگوید: «قرارداد مخفیانه زیردریایی بین سه کشور بریتانیا، استرالیا و آمریکا، حقانیت خواسته مکرون را تقویت کرده است.» او تصریح میکند: البته این امر تنها بودن مکرون را نیز تایید میکند. با اینکه حرف درست را مکرون به زبان میآورد اما ما تنها هستیم.»