نابغه‌ای که از غزه به مریخ رسید

لؤی البسیونی در آلمان به دنیا آمد و در پنج سالگی به همراه خانواده‌اش به غزه نقل مکان کرد. به گفته خودش این مهاجرت چیزی شبیه به یک شوک فرهنگی بود، اما در عین حال جرقه خلاقیت و مهارت‌های حل مسئله را در او برانگیخت که آینده‌اش را شکل داد.

او با رفتن به دوران کودکی‌اش گفت: فکر می‌کنم در مقطعی به ‌طور تصادفی ایستگاه تلویزیونی خودم را ساختم و بازی‌های آتاری را برای کل محله پخش کردم.

البسیونی که در بیت حانون، روستایی در حاشیه شمالی غزه بزرگ شد، با زندگی در یک منطقه درگیر در جنگ با اسرائیل مواجه بود. به همین دلیل مدرسه‌ای که او در آن درس می‌خواند، اغلب فاقد منابع و امکانات بود، اما به گفته خودش این به برانگیختن کنجکاوی او در حوزه الکترونیک کمک کرد.

البسیونی پس از اتمام مقطع دبیرستان در غزه، برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت. با این حال، مشکلات مالی او را مجبور کرد ساعت‌های طولانی در حین تحصیل کار کند. برای این منظور، او مجبور شد چندین بار دانشگاه را به دلیل مشکلات اقتصادی ترک کند.

وی با یادآوری خاطرات خود از آن دوران گفت: هفته‌هایی بود که من ۱۰۰ ساعت کار می‌کردم تا خرج زندگی‌ام را تأمین کنم. با وجود این چالش‌ها مصمم باقی ماندم و در نهایت از دانشگاه لوئیزویل با مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته مهندسی برق فارغ التحصیل شدم.

اما پشتکار او زمانی نتیجه داد که در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر و خودروهای الکتریکی، از جمله در شرکت «جنرال الکتریک» که در آن روی توسعه سیستم‌های پیشران الکتریکی کار کرد، نقش آفرینی کرد.

تخصص البسیونی در سیستم‌های پیشران الکتریکی در نهایت او را به آزمایشگاه پیشران جت ناسا(JPL) هدایت کرد که در آنجا وظیفه کمک به طراحی و ساخت بالگرد مریخی نبوغ(Ingenuity) را بر عهده داشت.

«نبوغ» اولین پرنده‌ای بود که در سیاره‌ای دیگر به پرواز درآمد. این یک شاهکار بود و نقش البسیونی در تحقق آن حیاتی بود.

وی می‌گوید: من را به عنوان مشاور الکترونیک قدرت آوردند تا ببینم آیا امکان پرواز در مریخ وجود دارد یا خیر. این به این دلیل است که شرایط در مریخ چالش‌های منحصر به فردی را برای پرواز ایجاد می‌کند. گرانش کمتر و جوی با چگالی کمتر از یک درصدِ زمین، طراحی چیزهایی مانند هواپیما را به چالشی کاملاً متفاوت تبدیل می‌کند.

این بدان معناست که هر جنبه‌ای از این بالگرد، از پروانه‌های آن گرفته تا سیستم‌های تامین قدرت آن، نیاز به بازنگری داشت. البسیونی گفت: بزرگترین چالش، تراکم هوا بود. برای ایجاد نیروی بالابری، پروانه‌ها را بسیار بزرگتر کردیم و به آنها قدرتی برای گردش با سرعتی حدود پنج برابر سرعت یک بالگرد معمولی دادیم.

یکی از کمک‌های کلیدی البسیونی، استفاده از وسایل الکترونیکی درجه یک در صنعت خودرو به جای قطعات سنتی فضایی برای فضاپیماها بود.

او توضیح داد: قطعات فضاپیما به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بسیار قوی و همچنین بسیار سنگین هستند. من استفاده از وسایل الکترونیکی درجه یک خودرو را پیشنهاد دادم، زیرا آنها از جهاتی سبک‌تر و پیشرفته‌تر هستند. این یک حرکت مخاطره‌آمیز بود، اما به ما اجازه داد تا محدودیت‌های وزنی را رعایت کنیم.

با وجود نوآوری‌های فنی، شک‌های زیادی وجود داشت. حتی در خود ناسا نیز به پرواز درآمدن یک بالگرد در مریخ دور از ذهن به نظر می‌رسید.

البسیونی گفت: بیشتر مردم از جمله رهبران ناسا باور نمی‌کردند که این کار امکان‌پذیر باشد. مردم در مورد آن شوخی می‌کردند، اما ما مصمم بودیم.

یکی از دلایل این شک و تردید، بودجه کم و جدول زمانی کوتاه توسعه آن بود. بالگرد نبوغ در ابتدا برای یک آزمایش ۳۰ روزه برنامه‌ریزی شده بود تا نشان دهد که پرواز روی مریخ امکان‌پذیر است.

با این حال، این پروژه در طول توسعه خود با تاخیر و مشکلات تامین مالی مواجه شد. البسیونی گفت: ما اغلب نمی‌دانستیم که آیا مرحله بعدی تصویب می‌شود یا نه و بارها در معرض خطر لغو پروژه قرار گرفتیم.

با این حال در پایان، سختکوشی این تیم به رهبری البسیونی نتیجه داد و اولین پرواز بالگرد نبوغ در ۱۹ آوریل ۲۰۲۱ به شکلی تاریخی صورت پذیرفت.

این بالگرد که تنها برای ۹۰ ثانیه پرواز طراحی شده بود، بسیار فراتر از انتظارات عمل کرد و تاکنون ۷۲ پرواز را طی ۶۰۰ روز انجام داده است.

البسیونی گفت: باورنکردنی بود. ما آن را برای ۳۰ روز طراحی کردیم و حالا می‌بینیم که هنوز هم در حال پرواز است.

میراث نبوغ

موفقیت نبوغ پیامدهای گسترده‌ای برای آینده اکتشافات فضایی دارد. ناسا در حال بررسی ارسال بالگردهای بیشتری به مریخ برای کمک به جستجو و جمع‌آوری نمونه است، زیرا مریخ نوردها نمی‌توانند در برخی از مناطق مریخ حرکت کنند.

البسیونی توضیح داد: بالگردها می‌توانند به مناطقی مانند اعماق دره‌ها یا قله کوه‌ها دسترسی پیدا کنند که مریخ نوردها نمی‌توانند. اکنون موفقیت نبوغ فرصت‌های جدیدی را برای اکتشاف باز می‌کند.

البسیونی فراتر از مریخ، آینده روشنی را برای سیستم‌های خودمختار در فضا می‌بیند. او می‌گوید: ما تازه ابتدای کار هستیم و تنها به سطح آنچه که با پهپادها در اکتشافات فضایی ممکن است، رسیده‌ایم. در آینده، ما می‌توانیم شاهد استفاده از این فناوری‌ها در قمرهایی مانند تایتان و اروپا باشیم.