مرمت کامل گنبد یخدان میرفتاح ملایر

ابراهیم جلیلی، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر با بیان اینکه برای محوطه سازی مجموعه به دو میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم، اظهار کرد: در حال حاضر مجموعه ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد؛ با توجه به اینکه گنبد یخدان به‌طور کامل ریخته بود، هم اکنون به صورت کامل اجرا شده و بخشی از حصار پایه‌ها و دیوارهای حصار اجرا شده و کف‌سازی و اجرای تزیینات داخل یخدان باقی مانده است.

جلیلی با اشاره به اقدامات انجام شده در راستای مرمت یخدان، مطرح کرد: بنا را از پایه تا عمق چهار متر یخدان، لایه‌برداری و استحکام‌بخشی کردیم و رطوب‌گیر به قطر ۴۸ متر و ارتفاع بیش از یک متر اطراف یخدان ایجاد کردیم تا با وجود اراضی کشاورزی در اطراف یخدان، تردد هوا را داشته باشیم و پایه یخدان مرتب خشک باشد.

وی ادامه داد: پس از ایجاد رطوب‌گیر، استحکام‌بخشی و اجرای مرمت ساقه و دیواره، شروع به مرمت گنبد کردیم و با توجه به اینکه گنبد به‌صورت آجری است، از ابتدای تیرماه سال گذشته تاکنون، گنبد یخدان اجرا شده و تا پایان نهایی کار، مرمت بنا ادامه دارد.

جلیلی با بیان اینکه یخدان میرفتاح به جا مانده از آثار تاریخی دوره قاجاریه و تنها بنای خشتی و یگانه یخچال استان همدان است که سال ۱۳۹۸ بر اثر سیلاب، گنبد آن فرو ریخت، اضافه کرد: ایام قدیم از این یخدان برای ذخیره‌سازی یخ و استفاده در فصول گرم سال استفاده می‌کردند و ارتفاع گنبد از زمین ۱۲ متر بوده و مصالح به کار رفته در آن از سنگ و آجر است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر به سه قسمت یخدان میرفتاح اشاره و تصریح کرد:  یک بخش یخدان است که در منفی سطح زمین در عمق هشت متری زمین قرار دارد، بخش دیگر ساقه نگهدارنده گنبد است که چهار متر از زمین ارتفاع دارد و ۵۰ درصد آن در سیلاب ۹۸ سالم ماند و بخش سوم گنبد اصلی است که به‌طور کامل بر اثر بارش‌ها فرو ریخت.

وی با تاکید بر اینکه در قسمت بیرونی و داخلی یخدان دو ردیف خشت به‌کار رفته بود که نقش عایق را داشت و در فصل تابستان مانع از نفوذ گرما و ذوب شدن یخ‌ها می‌شد، افزود: ارتفاع این بنای تاریخی از کف تا گنبد ۱۲ متر و از سطح تا منبع ذخیره یخ چهار متر و دارای دو ورودی است که یکی به شکل دهلیز است و مخصوص ریزش و تخلیه یخ و دیگری که محل رفت و آمد بوده و با پلکانی به قسمت انتهایی یخدان و محل برداشت یخ منتهی می‌شود.

جلیلی مطرح کرد: ضخامت دیوارهای گنبد در قسمت تحتانی ۹۲ سانتی‌متر و در بالا به سه ردیف آجر ۲۰ سانتی‌متری می‌رسد، تنها عامل تزیینی بنا دو ردیف آجرکاری است که به شکل کمربندی و به ضخامت ۲۲۰ سانتی‌متر، داخل بنا را پوشانده و در قسمت بیرونی و داخلی یخدان دو ردیف خشت به کار رفته است که نقش عایق را داشته و در فصل تابستان مانع از نفوذ گرما و ذوب شدن یخ‌ها می‌شود.